فروشگاه

او حتی می‌توانست تا آنجا پیش برود که بگوید ارزان‌خورها تمام این چهار یا پنج‌سال فقط منتظر بوده‌اند که او، کلر، وارد غذاخوری شود و آن جای خالی محفو‌ظ مانده را اشغال کند، اما طبعاً مجبور بوده‌اند منتظر وقایع و اتفاقات مربوط به او و همچنین تغییرات این چهار یا پنج‌سال باشند تا او و آن‌ها برای پذیرفتن این واقعیت که او سر میز آن‌ها بنشیند آماده باشند. طبیعتاً ارزان‌خورها او را از همان اول کار در مقام پنجمین ارزان‌خور به رسمیت نمی‌شناخته‌اند و او باید به‌تدریج ثابت می‌کرده که ارزان‌خوری هم‌شأن آن‌هاست. جهان‌بینی توماس برنهارد بر محور «پوچی» است. ردپای پوچی را می‌توان هم در آثار تراژدی دید هم در کمدی، و برنهارد این دومی را برمی‌گزیند. باوجود این همواره کورسوی امیدی در آثار او دیده می‌شود. این کتاب، مانند دیگر آثار برنهارد، خواننده را به درون ذهنیتی پیچیده و گاه آزاردهنده می‌کشاند که مرز میان حقیقت و وسواس در آن محو می‌شوند.

دالانی بود که باریک و باریک‌تر می‌شد، بدون هیچ راه خروجی. نمی‌توانست از آن بگذرد. دیگران،‌ که وقت بیشتری داشتند، می‌توانستند. او نمی‌توانست. در عشق راه برگشتی وجود نداشت. هیچ‌وقت نمی‌شد دوباره شروع کرد. چیزی که اتفاق افتاده بود که در گوشت و خون باقی می‌ماند. کلرفای نمی‌توانست کنار او دیگر هیچ‌وقت مثل قبل شود. کنار هر زن دیگری می‌توانست، ولی کنار او نه. چیزی را که بین آن‌ها گذشته بود نمی‌شد به عقب برگرداند،‌ مثل زمان. هیچ ایثاری، هیچ اشتیاقی و هیچ حسن‌نیتی توان این کار را نداشت. این قانون غم‌انگیز و غیرقابل اغماضی بود. لیلیان آن را می‌شناخت،‌ برای همین می‌خواست برود. بقیهٔ زندگی‌اش تمام زندگی‌اش بود؛ در زندگی کلرفای فقط یک بخش خیلی کوچک بود. اریش ماریا رمارک در این عاشقانهٔ تلخ و شیرین قصهٔ دو آدمی را روایت می‌کند که روزها و روزگارشان با مرگ تنیده شده، اما قمار بزرگ آن‌ها زندگی است…