ورشو چندی پیش

ورشو چندی پیش نوشتۀ احمد محسن، نویسندۀ شهیر لبنانی، داستانی است دربارۀ سیاهی جنگ، بحران هویت، نسل‌هایی از‌هم‌جدا‌افتاده و حفره‌ای خالی در سینۀ بشریت. داستان در سال 1945 آغاز می‌شود و خروج راویِ اول از اردوگاه کار اجباری نازی‌ها، ورودش با دیگر اسرا میانِ نیروهای شوروی، که نان بین‌شان پخش می‌کردند و با آب، غبارِ اسارت را از تن‌هاشان می‌زدودند. درگیری‌های ذهنی راوی – یوسفِ یهودی اهل لهستان – همین‌جا شروع می‌شود؛ بیرون‌زده از ارودگاه مرگ، زنده‌مانده در میانِ مردگان، و آواره‌ای در میانِ ادیان و ایمان‌ها. او اما، مثل بیشتر آدم‌های درگیرِ جنگ، فقط به‌دنبال مکانی و امکانی برای زندگی است.

ورشو چندی پیش داستان بی‌فضیلتی جنگ است و آسیب‌هایی که گاه تا نسل‌های آتی درمانی ندارد. کتاب دو راویِ اول‌شخص‌ دارد، داستانی یکی از 1945 آغاز می‌شود و دیگری، از 1982. یوسف، موزیسینی لبنانی، پدرِ پسری کشته‌شده در جنگ‌های فلسطین و اسرائیل، و پدربزرگِ نوه‌ای به نام ژوزف است. ژوزف پسری است که ارتباطی نزدیک با پدربزرگ دارد و به عشقِ او، نوازندۀ پیانو می‌شود و با هم به سفر می‌روند.

احمد محسن، نویسندۀ اثر، به‌خوبی خواننده را در لمسِ احساساتِ پیچیدۀ شخصیت‌ها با خود همراه می‌کند. موسیقی در این کتاب جاری است، از همان ابتدا تا وقتی که می‌فهمیم ژوزف چه آرزویی برای نوه‌اش در سر دارد. پیوند این‌دو عمیق‌تر از این‌حرف‌هاست، پنداری که سرنوشت مسیری مشابه برای آن‌ها در نظر دارد: با حملۀ اسرائیل به بیرون در سال 2006، ژوزف سرِ همان دوراهیِ پدربزرگ قرار می‌گیرد: در ورشو بماند، به کشور دیگری برود، یا تصمیمِ 60 سال پیشِ پدربزرگش را تکرار کند.

در تمامِ خطوط کتاب، احمد محسن با چیره‌دستی جنگ را حی‌وحاضر نگه می‌دارد: چه در لهستان، در لبنان، در فلسطین. نویسنده می‌کوشد با روایتی سهل و ممتنع، پیچیدگی‌های روح بشر را به تصویر بکشد؛ گره‌هایی که در عینِ پیچیدگی به یک کلمه ختم می‌شود: جنگ.

احمد محسن (1984، بیروت) نویسندۀ لبنانی است که نخستین کتابش، سازندۀ بازی‌ها، در سال 2014 نامزد جایزۀ ادبی شیخ‌زاید شد، در دانشگاه عربی بیرون اقتصاد خوانده از همان زمان، در روزنامه‌های مختلف لبنانی روزنامه‌نگاری می‌کند. کتاب ورشو چندی پیش نامزد جایزۀ ادبی بوکر عربی نیز شد.